Ime i godine grada
“… I varoš Vrbica neka se od sad zove Aranđelovac”
Tako je knez Miloš Obrenović završio svoj dekret o promeni imena naselja nastalog pokraj rečice Kubršnice, u podnožju Venčaca i Bukulje, u kraju rodnom i plodnom, šumovitom i lekovitom. Bilo je to u Bukoviku, 17. jula 1859 godine. Aranđelovac sto četrdeset pet godina nosi ime koje i danas ima. A pre toga?
Pre mnogo vekova
Kada je pre dvadesetak godina počelo istraživanje pećine u Risovači, brdu na ulazu u grad, saznalo se da su na ovom mestu ljudi živeli još u ledeno doba. Otkriveni su predmeti iz paleolita. Ovi tragovi kulture iz daleke prošlosti danas su izuzetno značajni za izucavanje života pračoveka u krajevima južno od Save i Dunava.
Neki predmeti nadeni u okolini Aranđelovca govore da je ovde bilo naselje i u rimsko doba. Na to ukazuju ostaci male tvrđave na vrhu Venčaca, rimski novac pronađen u selu Misači i nalazište keramike i rimskog novca u selu Banji. Podaci su oskudni, ali dovoljni za zaključak da su stari Rimljani ovde imali svoja utvrđenja, naselja i boravišta.
Osvajači i ustanci
Podaci o srednjem veku su bogatiji i pouzdaniji. Zna se da je poslednji srpski despot Pavle Bakić živeo na Venčacu gde je, pod samim vrhom planine, imao dvor.
Kada je 1459. godine palo Smederevo i Turci potpuno zavladali Srbijom, turska vojska zauzela je i ovaj kraj. Posle austrijsko-turskog rata, 1716-1717. godine, austrijska vojska okupirala je i Šumadiju i ostala u njoj dvadeset godina.
Tadašnje selo Vrbica bilo je u kragujevačkom distriktu nenaseljeno mesto, ali se vec 1735. beleži kao “šanac” sa pedeset domova. Komandant “šanca”, čiji su stanovnici vršili razne pomoćne vojne službe, bio je kapetan Mijuško Kujundžić. On je zapovedao svim vojnim obveznicima ovoga kraja. Računa se da je Vrbica u to vreme mogla imati 300 do 350 stanovnika. Oni su se bavili zemljoradnjom, vočarstvom, vinogradarstvom i pčelarstvom.
Godine 1739. Turci su ponovo ovladali Srbijom. Njihovi zulumi bili su jos veći nego u prvoj okupaciji. Ljudi su pred nasiljem odlazili u hajduke, a porodice sklanjali u zbegove po šumama Bukulje i Venčaca. Narodni otpor bivao je sve veći i jači.
Kada je 1804. godine buknuo u Orašcu prvi srpski ustanak, iz Vrbice i okolnih sela bilo je dosta uglednih ljudi koji su se pridružili Karadorđu i ustanicima. Narod ovoga kraja ustao je i 1815. godine, u drugom srpskom ustanku, protiv nepravdi i nasilja i istakao se u borbama protiv Turaka.
Neposredno posle drugog srpskog ustanka Vrbica je imala 205 domova sa 1.162 stanovnika. Uz dotadašnja, pojavila su se i nova zanimanja: trgovina svinjama i voćem. U leto 1859. knez Miloš je navratio u Vrbicu i obećao ljudima ovoga sela da ce im podići crkvu. Tada je izdao pismeni
Dekret
Opstini vrbičkoj,
Velikoj i maloj pozdrav!
Kao što sam juče u opštini usmeno izjavio, tako sada ovim i pismeno izjavljujem da opština pripremi kamen i ostali materijal, a ja ću ostalo platiti da se crkva podigne. Crkva ova želim da se zove “Svetij Aranđel”. Na dan njene slave o Svetom Aranđelu držaće se od sad vašar u Vrbici. Varoš Vrbica neka se od sad zove Aranđelovac.
Dato u Bukoviku 17. julija 1859. godine.
Miloš Obrenović.
Tako je nekadašnje selo Vrbica, ušoreno pokraj Kubršnice, promenilo ime i postalo grad.
Grb Aranđelovca
Grb nosi najvažnija obeležja ovog kraja i samog grada:
- Zgrada je Staro Zdanje, podignuta od Miloša Obrenovića, sada hotel.
- Planina iza je Bukulja.
- Ornamenti u donjoj polovini predstavljaju izvore mineralne vode.
- Sablja podseća na bitke vođene u Prvom i Drugom srpskom ustanku.
- Čekić simbolizuje obradu mermera.
- Vaza predstavlja tradicionalu proizvodnju keramičkih proizvoda.
